Progesteron hormonu nasıl yükseltilir? Sorusunun cevabında hormon üretimini uyaran çeşitli yiyecekler ve bazı ilaçlar ön plana çıkıyor. Özellikle tüp bebek tedavisi görmek isteyenlerin gündeminde yer bulan progesteronun, kadın üreme sağlığı üzerinde önemli etkileri mevcut.
Özel Aktıp Hastanesi Kadın Hastalıkları ve Doğum branşı hekimlerinden Op. Dr. Dilara ÖZAYDIN TAŞTAN, progesteron hormonuyla ilgili bilinmesi gerekenleri anlattı.
Progesteron Nedir?
Jinekolojik sağlığın devamlılığında büyük bir öneme sahip Progesteron; menstrual siklusun gerçekleşmesi, hamileliğin başlaması ve sürdürülmesi için gerekli bir kadınlık hormonudur. Östrojen ile dengeyi sağlar. Rahmi gebeliğe uygun duruma getirir; vücudun emzirmeye hazırlanmasında, meme gelişiminde aktif rol alır.
Erkeklerde de progesteron hormonu mevcut olup, testosteron üretimine yardımcıdır. Testislerde ve adrenal bezlerde üretilir.
Kadınlarda aylık regl periyodunun ortalama 14. Günü itibariyle ovulasyon (yumurtlama) olayı yaşanır. Bunun sonucunda korpus luteum (sarı cisim) adı verilen yapı oluşturulur.
Normalde progesteron hormonunun salgılanmasından bu yapı sorumludur. Fakat yumurta hücresi rahim duvarına yerleşerek hamileliğin başlamasıyla beraber; progesteron salgısını üretme görevi, plasenta kanalına geçer. Bu kanal, anne ile bebek arasındaki bağlantıyı sağlamakla vazifelidir.
Progesteron Ne İşe Yarar? Progesteron Hormonu Neden Önemli?
Progesteronun başlıca görevlerini şöyle sıralamamız mümkündür:
1. Rahim içi sekresyon salgısını artırır ve böylece mukozal dokuyu yumuşatır.
2. Rahim bölgesinin yüzeyinde kan akışını hızlandırıp buradaki dokuların dolgunlaşmasını ve şişmesini mümkün kılar.
3. Tüm bu aşamalar sayesinde, döllenmiş yumurta hücresinin kolaylıkla yerleşebilmesi adına rahim içi dokusunu hazır hâle getirmiş olur.
4. Böylelikle yumurta hücresinin güvenli bir biçimde endometrium tabakasına (rahim iç duvarına) tutunmasını sağlar, burada gelişimini sürdürmesine imkân tanır.
5. Bunun yanı sıra progesteron hormonu, rahim içerisinde yer alan kasların oksitosin hormonuna karşı duyarlılığını azaltma görevini de üstlenir. Bu ise gebelikte ânî kasılmalar yaşanmasının önüne geçer ve düşük riskinin kontrol altında tutulmasına olanak verir.
6. Ayrıca yeterli progesteronun varlığı, meme dokularının desteklenmesi ve doğum sonrası süt salgılamaya hazırlanması için önem taşır.
Progesteron Düşüklüğü Nedir?
Kandaki progesteron hormonunun yeterli seviyede olmaması durumuna, progesteron düşüklüğü denir. Söz konusu hormonun eksikliği, menstrual döngünün sağlıklı bir şekilde gerçekleşmesini önler. Gebelik oluşumunu zorlaştırır. Meydana gelen hamileliğin sorunsuz devam ettirilmesine de engel teşkil eder. Bu durumda ise progesteron nasıl yükseltilir? Sorusu gündeme gelir.
Steroid yapılı olan bu hormon vücutta depolanamaz. Eğer progesteronun yeterli miktarda salgılanmasına engel olan bir durum mevcutsa bu, progesteron eksikliği görülmesine yol açar.
Yumurtlama gerçekleştiğinde korpus luteum dediğimiz sarı cisimcik oluşarak progesteron salgısını hızla yükseltir. Âdet döngüsünün 14-28. günleri arasında progesteron oranı 4-25 ng/ml aralığındadır. Bu düzeyler normalin altında seyrediyorsa, progesteron düşüklüğünden söz edilmesi mümkündür.
Menopoz ve hamilelikte de progesteron seviyelerinin değişiklik gösterdiğini unutmamak gerekir.
Hamileliğin 1. trimesteri yani ilk dönemi süresince progesteron hormon düzeyi 11,2-90 ng/ml (nanogram/mililitre) olarak ölçülür. İkinci trimester döneminde yani 3-6 ay arası 25,6-89,4 ng/ml düzeyine ulaşır. Son 3 aylık süre zarfında da minimum 48-300 ng/ml seviyesine çıkar.
Menopoza giren bireylerde ise progesteronun 1 ng/ml’den düşük olduğu gözlemlenir.
Progesteron Hormonu Neden Düşer? Progesteron Düşüklüğü Nedenleri:
Bu duruma sebebiyet verebilen bazı faktörleri şöyle ifade edebiliriz:
1. Kısırlık (infertilite),
2. Amenore (Hiç adet görememe veya adetlerin düzensiz gerçekleşmesi),
3. Yumurtalık rezervlerinde azalma,
Bu durumun sonucu bazı faktörleri şöyle ifade edebiliriz:
1. Gebelikte ağrı ve lekelenme,
2. Hamilelik sonrası preeklampsi ya da toksemi
3. Tekrarlayan düşükler.
Progesteron Düşüklüğü Belirtileri Nelerdir?
Normal düzeyin altında seyreden progesteron, hamilelerde kanamaya veya düşük yapmaya sebebiyet verebilir. Gebe olmayanlarda ise genellikle şu tarz belirtilere yol açar:
1. Migren veya baş ağrısı,
2. Düzensiz adet kanamaları (Bazen şiddetli, kimi zaman ise normalden daha az kanama gözlemlenebilir.),
3. Adet döngüsünde düzensizlik,
4. Depresyon yahut anksiyete gibi ruh hâli değişimleri,
5. Göğüslerde hassasiyet ve fibrokistik memeler,
6. Miyomlar,
7. Safra kesesi problemleri,
8. Azalmış cinsel dürtü (Libido),
9. Kilo alımı vb.
Siz de bu tür belirtilerle karşılaşıyorsanız, progesteron nasıl yükseltilir? Sorunuza cevap bulmak için mutlaka jinekolog desteği almalısınız.
Progesteron Düşüklüğü Nasıl Anlaşılır? Progesteron Testi Nedir?
Riskli gebelik veya tekrarlayan düşüklerin varlığı gibi durumlarda kandaki progesteron seviyesinin ideal oranda olup olmadığını kontrol etmeye ihtiyaç duyulabilir. Hormon değerlerinin normal olup olmadığı ise, hamilelik veya menstrual döngü esnasındaki belli dönemlerde kan testi yapılarak ortaya konur.
Ölçülen değerler, o mevcut gebelik haftasının veya menstrual döngü gününün normal progesteron değerleriyle mukayese edilir. Böylelikle kişide progesteron yüksekliği veya düşüklüğü olup olmadığı öğrenilir.
Progesteron Düşüklüğü Nasıl Tedavi Edilir? İlaçla Progesteron Nasıl Yükseltilir?
Kanda bulunan progesteron miktarının artırılmasında başarılı sonuç veren çeşitli medikal tedaviler mevcuttur. Bunların başında ise progesteron hormon takviyeleri gelir.
Bahsi geçen hormon takviyelerinin oral formu bulunduğu gibi, vajinal yolla kullanılan ya da kas içine enjekte edilerek verilen çeşitleri de vardır.
Bilhassa geçmişte düşük yapmış anne adayları için tercih edilen bu takviye çeşitleri, hamileliği riske atan bazı hastalıklarda da (örneğin pıhtılaşma bozuklukları vb.) etkili bir tedavi yöntemi olarak öne çıkar. Ayrıca söz konusu uygulamalar, ileri yaşta gebe kalan bireylerde de progesteron nasıl yükseltilir? Sorusuna cevap teşkil eder.
Öte yandan sentetik progesteron ilaçları hamileliği önlemek amacıyla doğum kontrol hapı olarak da kullanılır. Menopoz döneminin daha iyi yönetilmesini sağlamak ve sıcak basması gibi şikâyetleri kontrol altına almak için, hormon replasman tedavileri sırasında yine progestinlerden yararlanılır.
Bunun yanı sıra şu yaşam tarzı değişiklikleri, progesteron seviyelerinin artış göstermesine katkıda bulunur:
1. Meditasyon yapmak
2. Aşırı egzersizden uzak durmak
3. Stres seviyesini azaltmak
4. Gerekiyorsa kilo vermek ve sağlıklı vücut ağırlığını koruyup formda kalmaya dikkat etmek
Doğal Yollarla Progesteron Nasıl Yükseltilir?
Bazı besinler vücudun progesteron üretmesini teşvik edici etkiye sahiptir. Aslında gıdalar doğrudan doğruya progesteron barındırmaz. Fakat bu hormonun salgılanmasını tetikleyecek içerikleriyle tedaviye yardımcı olabilir.
Buna göre, progesteron içeren besinler arayanların şu yiyeceklere daha fazla ağırlık vermesi tavsiye edilir:
1. Tam tahıl ürünleri,
2. Ispanak,
3. Bal kabağı,
4. Susam,
5. Keten tohumu,
6. Yulaf,
7. Kakao,
8. Sarımsak,
9. Kahve,
10. Siyah çay,
11. Karnabahar,
12. Kuruyemişler (Özellikle kabuklu olanlar ve fındık,fıstık, ceviz, Antep fıstığı ve badem),
13. Beyaz lahana,
14. Fıstık ezmesi,
15. Maydanoz,
16. Brokoli,
17. Kırmızı et,
18. Tavuk,
19. Soya sütü ve soya fasulyesi,
20. Dereotu,
21. Hardal yaprağı,
22. Kekik,
23. Zerdeçal,
24. C vitamini açısından zengin besinler (Greyfurt, portakal, tatlı biber, kivi, guava, domates suyu vb.),
25. Fasulye,
26. Brüksel lahanası.
Aynı zamanda; progesteron nasıl yükseltilir? Diye merak edenlerin, östrojeni azaltan şu besinlerden de fayda görmesi mümkündür:
• Kabuklu deniz ürünleri,
• Mantar,
• Patates,
• Günde yarım avokado,
• Çiğ domates,
• Yabani yam bitkisi,
• Ay çekirdeği,
• Mango,
• Karabuğday,
• Amla (Bektaşi üzümü),
• Ananas,
• Çilek,
• Böğürtlen,
• Hindistan cevizi,
• İncir,
• Hurma,
• Vişne,
• Şeftali,
• Erik,
• Limon,
• Papaya,
• Salatalık,
• Havuç,
• Bezelye,
• Mısır,
• Mercimek,
• Kereviz,
• Maş fasulyesi,
• Kuşkonmaz,
• Muz.
Sonuç: Progesteron Düşüklüğü ve Tedavisi Hakkında Genel Değerlendirme
Çeşitli rahatsızlıklara ve hormonal sorunlara bağlı olarak gelişebilen progesteron düşüklüğü, sağlıklı menstrual döngüyü ve gebeliği risk altında bırakır.
Progesteron nasıl yükseltilir? Sorusuna verilecek yanıt ise bu durumun arka planındaki nedene bağlı olarak planlanır. Tedavide hormon takviyelerinden yardım alınabildiği gibi, progesteron üretilmesine yardım eden gıdaların daha fazla tüketilmesi de alternatif bir yöntem olarak önerilir.
Siz de progesteron düşüklüğü yaşadığınızdan şüphe ediyorsanız, vakit kaybetmeden bir jinekoloji uzmanına başvurmakta geç kalmayın.
Yayın tarihi: 03.Ağustos.2023
"Bu içeriğin geliştirilmesinde Aktıp Hastanesi uzman hekimleri katkı sağlamıştır. Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır. Sayfa içeriğinde tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren ögelere yer verilmemiştir. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz."