Sepsis Nedir?

Sepsis nedir tıp? Sepsis ne demek? Sepsis neden olur? Sepsis hastalığı nedir? Puerperal sepsis nedir? Sepsis belirtileri nelerdir? Bebeklerde sepsis nedir? Sepsis, vücudun bir enfeksiyona karşı verdiği abartılı ve kontrolsüz bağışıklık yanıtı sonucu gelişen, yaşamı tehdit eden sistemik bir durumdur. Normal şartlarda bağışıklık sistemi, mikroorganizmalarla savaşarak enfeksiyonu sınırlamak ve iyileştirmekle görevlidir. Ancak sepsis geliştiğinde bu savunma mekanizması aşırı şekilde aktive olur ve sadece enfeksiyon etkenini değil, sağlıklı doku ve organları da hedef alarak zarar vermeye başlar. Bu durumda iltihabi yanıt tüm vücuda yayılır; damar geçirgenliği artar, pıhtılaşma mekanizmaları bozulur ve organlara yeterli oksijen ve besin taşınamaz hale gelir. Sonuç olarak kalp, akciğer, böbrek ve karaciğer gibi hayati organlarda yetmezlik gelişebilir. Sepsis, özellikle ileri yaşlılarda, bebeklerde, bağışıklığı baskılanmış bireylerde ve yoğun bakım hastalarında sık görülür ve hızlı tedavi edilmediği takdirde ölüme yol açabilir. Tıbbi literatürde sepsis, “yaşamı tehdit eden organ disfonksiyonuna neden olan, enfeksiyona karşı düzensiz konak yanıtı” olarak tanımlanır. Yani sepsis, tek başına bir mikrobun kana karışması değil; vücudun bu mikroba karşı verdiği uygunsuz cevaptır. Sepsis, sadece bakteriyel enfeksiyonlar değil; viral, fungal (mantar) ya da parazitik enfeksiyonlar sonucunda da gelişebilir. Özellikle zatürre (pnömoni), idrar yolu enfeksiyonu, menenjit ve karın içi enfeksiyonlar sepsisin en yaygın nedenleri arasındadır. Sepsis hızla ilerleyebilen bir tablodur ve bu nedenle tanının erken konulması, yoğun bakım şartlarında tedaviye hızla başlanması hayati öneme sahiptir. Antibiyotik tedavisi, sıvı desteği, gerekirse oksijen veya organ destek tedavileriyle hastanın bağışıklık yanıtı dengelenmeye çalışılır. Sepsis, her yıl milyonlarca insanı etkileyen ve erken fark edilmediğinde ölümcül olabilen bir sağlık sorunu olarak tüm dünyada ciddi bir halk sağlığı sorunu haline gelmiştir.

Özel Aktıp Hastanesi Enfeksiyon Hastalıkları branşı hekimlerinden Uzm. Dr. Ahmet ÇATI, sepsis nedir sorusu hakkında detaylı bilgi vererek önemli uyarılarda bulundu.

Sepsis Ne Demek?

"Sepsis" terimi, Eski Yunanca'da "çürüme" anlamına gelen "sēpsis" kelimesinden türetilmiştir. Günümüz tıbbında sepsis, bir enfeksiyona karşı vücudun verdiği anormal yanıtın sistemik inflamatuar bir tabloya dönüşmesiyle açıklanır. Yani bu kelime sadece bir enfeksiyonu değil, aynı zamanda enfeksiyonun bağışıklık sistemi aracılığıyla tüm vücuda yayılmış etkisini ifade eder. Sepsis kelimesi aynı zamanda halk arasında "kan zehirlenmesi" ya da "mikrop kana karışmış" şeklinde de bilinse de, bu tanımlar sepsisin karmaşık yapısını tam olarak yansıtmaz.

Sepsis Nedir Tıp?

Tıbbi olarak sepsis, enfeksiyona bağlı olarak gelişen sistemik inflamatuar yanıt sendromudur (SIRS). 2016 yılında yapılan tanım güncellemesine göre sepsis; yaşamı tehdit eden organ disfonksiyonuyla birlikte, enfeksiyona karşı konak yanıtının düzenlenememesi sonucu oluşan klinik bir durumdur. Tanı koymak için genellikle "qSOFA" (quick Sequential Organ Failure Assessment) skoru kullanılır. Bu skor; düşük tansiyon, hızlı solunum ve mental durum değişikliklerine göre değerlendirme yapar. Sepsisin en ciddi formları arasında septik şok yer alır ve bu durumda hastanın tansiyonu düşer, organlar iflas etmeye başlar.

Sepsis Neden Olur?

Sepsisin temel nedeni, vücuda giren bir enfeksiyon etkenine karşı verilen kontrolsüz bağışıklık yanıtıdır. Bu enfeksiyon; bakteriyel, viral, fungal (mantar) veya parazitik olabilir. En yaygın sepsis kaynakları arasında akciğer enfeksiyonları (örneğin pnömoni), idrar yolu enfeksiyonları, karın içi enfeksiyonlar (apandisit, peritonit gibi), deri enfeksiyonları (selülit) ve menenjit gibi sinir sistemi enfeksiyonları yer alır. Özellikle yaşlılar, bağışıklık sistemi zayıf olanlar, yeni ameliyat geçirenler ve yoğun bakım hastaları sepsis açısından risk altındadır. Kateter, damar içi enjeksiyonlar ve cerrahi işlemler de enfeksiyon riskini artırarak sepsise zemin hazırlayabilir.

Sepsis Hastalığı Nedir?

Sepsis hastalığı, aslında bir hastalık olmaktan çok, bir hastalık sonucu gelişen ağır bir klinik sendromdur. Enfeksiyon varlığı sepsis için bir ön koşuldur, fakat enfeksiyonun sepsise evrilmesi kişinin bağışıklık sistemi, yaşı, mevcut hastalıkları ve tedaviye erken ulaşımı gibi birçok faktöre bağlıdır. Sepsis, organ yetmezliğiyle seyredebilir ve kalp, akciğer, böbrek, karaciğer gibi hayati organlar işlevini yitirebilir. Bu nedenle sepsis, tıpta “sessiz katil” olarak da adlandırılır. Sepsis hastalığına yakalanan kişilerin erken teşhis ve yoğun tedaviye erişimi, yaşam şansını doğrudan etkiler.

Puerperal Sepsis Nedir?

Puerperal sepsis, doğumdan sonra gelişen uterus (rahim) kaynaklı enfeksiyonların sistemik hale gelerek sepsise dönüşmesiyle oluşan bir durumdur. Doğumdan sonraki ilk 42 gün içinde, özellikle sezaryen veya zor doğum geçirmiş kadınlarda, rahim içi enfeksiyonlar hızla yayılabilir. Bu enfeksiyonlar genellikle vajinal flora kaynaklı bakterilerin rahim içine ulaşmasıyla oluşur. Puerperal sepsis, ateş, alt karın ağrısı, kötü kokulu loşi (doğum sonrası vajinal akıntı), titreme ve halsizlik gibi belirtilerle ortaya çıkabilir. Tedavi edilmezse annenin hayatını tehdit edecek septik şoka kadar ilerleyebilir. Gelişmekte olan ülkelerde maternal ölüm nedenleri arasında önemli bir yer tutar.

Sepsis Belirtileri Nelerdir?

Sepsis belirtileri genellikle aniden ortaya çıkar ve hızla kötüleşebilir. Belirtiler enfeksiyonun türüne, kişinin genel sağlık durumuna ve bağışıklık sisteminin tepkisine bağlı olarak değişkenlik gösterir.

• Yüksek ateş veya hipotermi (düşük vücut ısısı)
• Hızlı kalp atışı (taşikardi)
• Hızlı nefes alma (taşipne)
• Mental durum değişiklikleri (konfüzyon, bilinç bulanıklığı)
• Düşük tansiyon (hipotansiyon)
• İdrar çıkışında azalma
• Mide bulantısı, kusma veya ishal
• Soğuk ve nemli cilt
• Ciltte morarma, döküntü ya da solukluk

Bu belirtilerin bir veya birkaçının bir arada görülmesi, özellikle bir enfeksiyon öyküsü varsa, derhal tıbbi müdahale gerektirir.

Pnömoni Sepsis Nedir?

Pnömoni sepsisi, zatürre (pnömoni) enfeksiyonunun ilerleyerek kana karışması ve sistemik inflamasyona yol açmasıyla oluşur. Pnömoni, özellikle yaşlılar ve KOAH gibi akciğer hastalıkları olan bireylerde sepsis riskini artıran başlıca enfeksiyonlardandır. Bakteriyel pnömonilerde bu risk daha yüksektir. Akciğer dokusundaki enfeksiyon kana geçerek bağışıklık sistemini alarma geçirir ve bu durum tüm vücuda yayılan yangısal (inflamatuar) yanıta neden olur. Solunum yetmezliği, oksijen düşüklüğü ve bilinç değişiklikleri pnömoni sepsisinde sık görülür. Tedavi genellikle yoğun bakım şartlarında antibiyotik, oksijen desteği ve sıvı tedavisiyle gerçekleştirilir.

Bebeklerde Sepsis Nedir?

Bebeklerde sepsis, özellikle yenidoğan döneminde (ilk 28 gün) oldukça ciddi ve hızla ilerleyen bir enfeksiyon tablosudur. Yenidoğan sepsisi doğumdan önce (intrauterin), doğum sırasında ya da doğumdan sonra gelişebilir. En sık rastlanan etkenler arasında Group B streptokok, E. coli ve Listeria yer alır. Erken başlangıçlı sepsis genellikle doğumdan sonraki ilk 72 saat içinde ortaya çıkar ve anne kaynaklı enfeksiyonlar buna neden olabilir. Geç başlangıçlı sepsis ise daha çok hastane kaynaklı (nosokomiyal) enfeksiyonlara bağlıdır.

• Sürekli ağlama veya huzursuzluk
• Emmeme veya beslenme reddi
• Vücut sıcaklığında artış veya düşüklük
• Solunum düzensizlikleri
• Sarılık, morarma veya ciltte solgunluk
• Hareketlerde azalma

Bebeklerde sepsis hayati risk taşıdığı için en küçük belirti bile mutlaka doktora bildirilmelidir. Tanı konulduğunda hemen antibiyotik tedavisi başlanmalıdır.

Sepsis Hakkında Merak Edilenler

Sepsis sadece kan zehirlenmesi midir?

Hayır. Halk arasında "kan zehirlenmesi" olarak bilinse de, sepsis bundan daha karmaşık bir süreçtir. Sepsis, enfeksiyona karşı vücudun verdiği anormal bağışıklık yanıtının tüm vücudu etkilemesiyle oluşan, sistemik ve potansiyel olarak ölümcül bir durumdur.

Sepsis bulaşıcı mıdır?

Sepsisin kendisi bulaşıcı değildir; ancak sepsise neden olan enfeksiyon etkenleri (bakteri, virüs, mantar) kişiden kişiye bulaşabilir. Örneğin zatürreye neden olan bir bakteri başkasına geçebilir ama herkes bu bakteriyi aldığında sepsis geliştirmez.

Sepsis ne kadar sürede ölümcül hale gelir?

Sepsis çok hızlı ilerleyebilen bir durumdur. Bazı hastalarda saatler içinde organ yetmezliği gelişebilir. Bu nedenle "altın saat" kavramı önemlidir; tanı konulup tedaviye ne kadar erken başlanırsa, hayatta kalma şansı o kadar artar.

Sepsis geçiren biri tekrar sepsis olabilir mi?

Evet. Sepsisi atlatan bireyler tekrar sepsis geçirebilir, özellikle bağışıklık sistemi zayıfsa ya da kronik hastalıkları varsa. Ayrıca bazı hastalarda sepsis sonrası bağışıklık sistemi baskılanabilir ve enfeksiyonlara yatkınlık artabilir.

Sepsis en çok kimlerde görülür?

Sepsis her yaşta görülebilir ama en çok yenidoğanlar, 65 yaş üstü bireyler, bağışıklık sistemi zayıf olanlar (kanser hastaları, diyabetikler, organ nakli alıcıları), yoğun bakım hastaları ve ciddi travma geçirenlerde görülür.

Sepsis geçiren bir hasta tamamen iyileşebilir mi?

Evet, erken tanı ve uygun tedaviyle sepsisten tamamen iyileşmek mümkündür. Ancak bazı hastalarda uzun vadeli etkiler (kronik yorgunluk, konsantrasyon bozukluğu, kas güçsüzlüğü) kalabilir. Bu tabloya "post-sepsis sendromu" denir.

Evde sepsis geçirdiğimizi nasıl anlarız?

Yüksek ateş, ani bilinç bulanıklığı, nefes darlığı, nabzın çok hızlı atması, idrar çıkışının azalması gibi belirtiler varsa ve bunlar bir enfeksiyonla ilişkiliyse, acil olarak hastaneye başvurmak gerekir. Sepsis evde tedavi edilemez.

Sepsis aşılarla önlenebilir mi?

Doğrudan sepsis için bir aşı yoktur; ancak sepsise neden olabilecek enfeksiyonları önleyen aşılar (örneğin zatürre, menenjit, grip, COVID-19 aşıları) sayesinde sepsis riski önemli ölçüde azaltılabilir.

Sepsis tedavisinde hangi ilaçlar kullanılır?

Tedavide genellikle geniş spektrumlu antibiyotikler, damar içi sıvılar, oksijen tedavisi, tansiyonu destekleyen ilaçlar (vazopressörler) ve gerektiğinde organ destek tedavileri (örneğin diyaliz, solunum cihazı) kullanılır.

Sepsisten korunmak için neler yapabiliriz?

Hijyene dikkat etmek, yaraları temiz tutmak, bağışıklık sistemini güçlü tutmak, kronik hastalıkları kontrol altında tutmak, gerekli aşıları yaptırmak ve enfeksiyon belirtileri ortaya çıktığında zaman kaybetmeden doktora başvurmak en etkili korunma yollarıdır.

Online Randevu Oluştur